Historia powstania
Na mocy ustawy z 1947 r. każde miasto powiatowe zostało zobligowane do utrzymywania instytucji bibliotecznych dostępnych dla szerokiego grona czytelników. W Ostrowie Wielkopolskim tradycja biblioteczna sięga okresu przedwojennego, kiedy to funkcjonowało Towarzystwo Czytelni Ludowych, posiadające księgozbiór liczący 5000 woluminów. W latach 40. mieszkańcy mieli również możliwość korzystania z zasobów Oddziału Ostrowskiego Związku Zawodowego Kolejarzy, choć jego zasoby były znacznie skromniejsze i liczyły zaledwie 600 woluminów. W 1948 r. władze samorządowe jednogłośnie uznały, że miasto potrzebuje publicznej instytucji, która będzie nie tylko udostępniać literaturę piękną, pozycje naukowe i prasę, ale także promować kulturę i czytelnictwo. Na siedzibę nowo powstałej Biblioteki Miejskiej wyznaczono dawną strzelnicę przy ul. Wolności – obecnie w budynku tym mieści się lokal gastronomiczny. Inicjatywę powołania biblioteki podjęła Rada Biblioteczna, w której skład weszli: Ryszard Curyk, Jerzy Dudziński, Edmund Dutczak, Jan Krawiec, Henryk Lorych, Władysław Mierzwicki, Jan Szubert, Stanisław Szłapka, Mieczysław Urbanowicz oraz Leonard Wieczorkiewicz.
Początki działalności
W pierwszym roku działalności budżet biblioteki wynosił 307 tys. zł, a na wydatki w 1949 r. zagospodarowano dodatkowe 500 tys. zł. Głównym celem było szybkie uruchomienie placówki oraz zapewnienie bogatego księgozbioru i czasopism w atrakcyjnych dla czytelników godzinach otwarcia. W pierwszym dniu działalności biblioteka dysponowała 867 woluminami. Rok później ich liczba wzrosła do 1400, z czego 84 książki pochodziły z darów społeczności, 114 stanowiło depozyty, 669 zakupiono z subwencji państwowej, a 508 egzemplarzy sfinansował Zarząd Miejski. Biblioteka od samego początku cieszyła się ogromnym zainteresowaniem. Statystyki z 1949 r. pokazują, że dziennie odwiedzało ją około 80 osób, a dodatkowe 80 korzystało z czytelni czasopism. Przy tak ograniczonej liczbie woluminów stanowiło to nie lada wyzwanie logistyczne. W niektórych miesiącach wstrzymywano zapisy nowych czytelników, ponieważ personel (mimo wsparcia wolontariuszy) nie był w stanie ich obsłużyć. Zdarzało się, że oczekiwanie na wypożyczenie książki wynosiło nawet 30 minut. W celu pozyskania dodatkowych funduszy i powiększenia zbiorów biblioteka zwracała się o wsparcie do Naczelnej Dyrekcji Bibliotek w Warszawie, a także do lokalnych spółdzielni, cechów i przedsiębiorstw. Dużą popularnością cieszyły się również czasopisma – w 1949 r. biblioteka prenumerowała aż 46 tytułów. Placówka działała głównie w godzinach popołudniowych, zazwyczaj do 19:00. Pierwszymi pracownikami biblioteki byli Jan Szubert oraz Wanda Dutczal.